เกร็ดประวัติศาสตร์ โดย สุวิทย์ ธีรศาศวัต: รถไฟอีสาน

รถไฟอีสาน

โดย Unknown

รัชกาลที่ 5 ทรงอนุมัติให้สร้างทางรถไฟสายอีสานเป็นสายแรกของประเทศไทย เหตผลสำคัญคือ

(1) ภัยคุกคามจากจักรวรรดินิยมฝรั่งเศส ซึ่งขณะนั้นได้ยึดเขมร เวียดนามกับสิบสองจุไทยของไทยไปแล้ว

(2) การขนส่งในภาคอีสานลำบากมากต้องใช้เกวียนหรือหาบและ ไม่มีถนนมีแต่ทางเกวียน จากโคราชไปกรุงเทพฯเดินทางด้วยเกวียนใช้เวลา 16-27 วัน จากกาฬสินธุ์ไปถึงอุบลใช้เวลา 14 วัน

การสร้างทางรถไฟสายอีสานใช้วิธีประมูล บริษัทอังกฤษชนะการประมูลด้วยเงิน 9.96 ล้านบาท โดยจะต้องสร้างให้เสร็จใน 5 ปี แต่เวลาสร้างจริงใช้เวลาถึง 9 ปี เพราะผู้สร้างมีทุนน้อย สร้างล่าช้าจนรัฐบาลต้องยึดสัมปทานมาทำเอง

รัชกาลที่ 5 ทรงเปิดการก่อสร้างโดยทรงขุดดินริมคลองผดุงกรุงเกษมหน้าวัดเทพศิรินทร์เป็นปฐมฤกษ์เมื่อ 9 มีนาคม 2434

26 มีนาคม 2439 เปิดเดินรถช่วงกท-อยุธยา การก่อสร้างช่วงดงพระยาเย็นแถวปากช่อง สีคิ้วเจอปัญหาไข้ป่า ทำให้คนงานตายไป 414 คน วิศวกรซึ่งส่วนใหญ่เป็นเยอรมันตายไป 36 คน ทำให้การก่อสร้างล่าช้าไปมาก

21 ธันวาคม 2443 จึงมีการเปิดเดินรถสาย กทม.-นครราชสีมา รวมเวลาก่อสร้าง 9 ปี ใช้เงิน 17.59 ล้านบาท (เฉลี่ย 66,360 บาท/กม) ระยะทาง 265 กม เป็นรางเดี่ยว กว้าง1.435 เมตร (standard guage)

หลังจากสร้างทางรถไฟถึงโคราชแล้ว รัฐบาลพักการก่อสร้างในอีสานราว 20 ปี เพราะมีเงินนัอยสร้างพร้อมกันทั้งประเทศไม่ได้ เมื่อสร้างทางภาคใต้และภาคเหนือเสร็จพร้อมกันในปี 2464 (รัชกาลที่ 6) จึงกลับมาสร้างสายอีสานต่อ