จากการสัมภาษณ์ผู้ก่อตั้งบริษัทรถโดยสาร พบว่าการเกิดขี้นของรถโดยสารมีความคล้ายคลึงกัน คิอเริ่มต้นจากรถบรรทุกข้าว และต่อมาก็กลายเป็นทั้งบรรทุกข้าวและบรรทุกคน สมัยนั้นไม่ต้องขออนุญาตเส้นทาง ใครมีรถอยากจะวิ่งเส้นทางใดก็ได้ เนื่องจากมีรถน้อยมากๆ
จะยกตัวอย่างรถสายขอนแก่น-เมืองเลย ผู้ก่อตั้งเดิมขับรถบรรทุกข้าวสารของเถ้าแก่ซึ่งเป็นญาติกันจากโรงสีที่ชุมแพ มาส่งที่ขอนแก่น ในปี 2487-2488 มีชาวบ้านที่ชุมแพบ้าง หนองเรือบ้าง ดอนโมงบ้าง ขอโดยสารมาด้วยเขาก็รับมา ทีแรกก็ไม่ได้เก็บเงิน แต่ชาวบ้านเขาเกรงใจก็ยัดเยียดให้ ตั้งแต่นั้นมารถบรรทุกข้าวก็กลายเป็นทั้งรถบรรทุกและรถโดยสาร สมัยนั้นถนนยังเป็นหลุมเป็นโคลน รถจึงวิ่งเพียงวันละสองเที่ยวคือ เช้า 1 เทึยว บ่ายสามโมงอีก 1 เที่ยว ระยะทางจากชุมแพถึงขอนแก่น 80 กม. ใช้เวลาวิ่ง 2-3 ชม.
ในปี 2497 เขาก็ลาออกจากเถ้าแก่ มาทำกิจการของตนโดยซื้อ รถ Desoto รถอเมริกัน ของเหลือจากสงครามโลกครั้งที่สอง (2482-2488) ราคา 48,000 บาท มาบรรทุกข้าวแถบเมืองเลย วังสะพุง มาส่งที่ขอนแก่น ช่วงนั้นเมืองเลยไม่มีรถโดยสารสักคัน จึงมีพ่อค้าที่มาซื้อของที่ขอนแก่นเอาไปขายที่เมืองเลยขอโดยสารมาด้วย จึงเป็นรายได้อีกทาง แต่สมัยนั้นถนนเมืองเลย-ขอนแก่นมีสภาพแย่มาก โดยเฉพาะฤดูฝน รถติดหล่มบ้างผู้โดยสารก็ลงมาช่วยเข็น บางทีสะพานขาด ในรถของเขาต้องมีขวาน ค้อน ตะปู เลื่อย เอาไว้ตัดไม้ข้างทางมาซ่อมสะพานที่ขาดหรือชำรุดมาก ระยะทางไป-กลับ เมืองเลย-ขอนแก่น 412 กม ใช้เวลาวิ่ง 4-5 วัน หลายครั้งที่รถเสียกว่าจะไปซื้ออะไหล่มาเปลี่ยนก็หลายวัน แต่ชาวบ้านที่จะไปขอนแก่นก็ต้องมารอทุกวัน เพราะรถมีอยู่คันเดียว ปัจจุบันรถสายขอนแก่น-เมืองเลยมี 45 คัน เป็นของเขา 5 คัน เขายังเป็นผู้ก่อตั้งรถสายขอนแก่น-เชียงใหม่ สายขอนแก่น-บัวใหญ่ และสายอุดร-กรุงเทพฯ อีกด้วย
การบรรทุกคนและสินคัาทางบกของไทยสมัยก่อนใช้เกวียนเป็นหลัก
รถโดยสารกำลังจะข้ามแม่น้ำสายหนึ่งในอีสาน ถ่ายราวปี 2505 พอถึงฤดูฝนเมื่อระดับน้ำสูงถึงเครื่อง รถจะหยุดให้บริการจะต้องรอน้ำลดพอรถวิ่งได้จึงจะเปิดบริการอีก
รถโดยสารบริเวณใกล้หอนาฬิกา เมืองมหาสารคาม ถ่ายในปี 2505 รถโดยสารรุ่นนี้ชาวบ้านเรียกรถคอกหมู มีที่นั่งเป็นไม้ปูยาวสองแผ่นขนานไปกับตัวรถ สินค้าส่วนใหญ่เอาไว้บนหลังคา ถ้าผู้โดยสารข้างล่างเต็มจะให้ผู้ชายขึ้นไปนั่งบนหลังคา
รถโดยสารในเมืองมหาสารคาม ถ่ายในปี 2506
ม้าและเกวียน พาหนะทางบกที่สำคัญในสมัยก่อน ถ่ายในสมัย ร.5
ภาพรถโดยสารสายขอนแก่น-น้ำพองรุ่นแรกยังให้บริการในปี 2538 แต่ปัจจุบันเลิกใช้แล้ว
รถโดยสารรุ่นแรกๆระหว่างขอนแก่นกับหมู่บ้านใหญ่ๆในปี 2538 ยังให้บริการ แต่ปัจจุบันเลิกใช้แล้ว
รถโดยสารสายขอนแก่น-บ้านทุ่ม รุ่นแรก ในปี 2538 เลิกใช้แล้ว
ที่มา: สุวิทย์ ธีรศาศวัต และ ช่อ วายุภักตร์ รายงานการวิจัยบทบาทของรถยนต์ญี่ปุ่นในการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจสังคมอีสาน. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น และ The Sumitomo Foundation 1995
*เผยแพร่ครั้งแรกในเว็บบล็อก 18 กรกฎาคม 2558
http://suwit-history.blogspot.com/
ขอบคุณมากค่ะ ที่ทำให้ได้ทราบข้อมูลเชิงลึกที่ไม่เคยทราบมาก่อน
ตอบลบขอบคุณครับที่ให้กำลังใจ
ลบความคิดเห็นนี้ถูกผู้เขียนลบ
ตอบลบได้รับความรู้ใหม่ที่ดีมากครับ ขอบคุณครับอาจารย์ รถโดยสารคอกหมูมีเสน่ห์มาก แต่หาดูยากแล้วในปัจจุบัน
ตอบลบขอบคุณครับ ผมนำมาเขียนเพราะความรู้เหล่านี้คนรุ่นต่อไปจะหาอ่านไดัยากแล้วครับ
ลบดีมากครับอาจารย์
ตอบลบความคิดเห็นนี้ถูกผู้เขียนลบ
ตอบลบ